Breathing Mother Earth

Dag een

De wekker gaat om 06:00. Na rustig opstaan rijd ik met de auto naar school om hier met de rest van de mensen te verzamelen. Als eerste bestemming rijden we naar het Abbatoir in Puth-Schinnen. Dit doen we met de auto door een verandering in het programma.
Eenmaal aangekomen weten we allemaal wat er gaat gebeuren; er worden lammetjes ritueel geslacht. We gaan in drie groepen van ongeveer tien studenten naar binnen om te zien hoe de slachting werkt. De lammetjes worden eerst op hun rug gelegd (met veel tegenstribbeling!) in een roestvrijstalen ‘bak’ waar hun hoofd uit hangt. Op dat moment wordt hun nek doorgesneden en grotendeels afgehakt. Daarna werd het hoofd er geheel afgehaald. Ook de poten gingen er af. Het lammetje werd geveld en later opengesneden om alle onbruikbare ingewanden eruit te halen. Allemaal een redelijk bloederig schouwspel dat niet voor alle dames was weggelegd. Dit ook omdat het een ontzettend kleine ruimte was waar de bloedspetters op je schort terecht kwamen! Een heftig begin van de trip dus.

Na de auto’s omgeruild te hebben voor fietsen gaan we écht beginnen. We stappen met z’n alle op de fiets naar de Bisschopsmolen in hartje Maastricht. Ik kende het al maar wist niet dat het zo’n bijzondere molen was! De oudste werkende watermolen van Nederland met ook nog een bakkerij! Deze bakkerij gebruikt oeroude technieken en begrijpt ieder aspect van het broodbakken tot in de puntjes. We hebben zelf broden gebakken en tussendoor werd ons veel geleerd over brood en brood bakken. Maar ook over marketing en over de gehele industrie! Ontzettend interessant en iedereen was een en al oor omdat deze man (Frank van Eerd) ontzettend gepassioneerd vertelde over wat hij deed. Sinds de zevende eeuw was deze molen al in gebruik! Echt ongelooflijk. Ze maken broden met spelt en hebben allerlei andere fantastische specialiteiten waar ze prijs na prijs mee winnen. Een zeer inspirerende middag! Eenmaal buiten was het al donker en gingen we op weg naar het volgende bedrijf; ‘D’n auwe Stoof’ in Schimmen.

Door de stromende regen en de ontzettend steile bergen buiten Maastricht werd het ‘kaf van het koren gescheiden’. De sterkste waren als eerste boven en de laatste hadden een stevige duw in de rug nodig. Na een dik uur te hebben gefietst was iedereen al redelijk ‘Bien Cuit’ (althans; we dachten dat dit bien cuit was). Bij d’n Auwe Stoof stond een man ontzettend gepassioneerd over zijn bedrijf te vertellen. Kwaliteit boven alles! Begonnen in zijn eigen garage met twee koelkasten en een gasstelletje heeft hij langzaam zijn bedrijf opgebouwd en nooit gecomprimeerd op kwaliteit. Een schitterende winkel met streekproducten die op een authentieke wijze gefabriceerd waren. Bij kritische vragen zag je dat deze man geëmotioneerd antwoord gaf en dat hij het soms helemaal niet eens was met ons, de markt of de regering!

De laatste loodjes van die dag waren naar een grote hoeve/kasteeltje waar we te gast waren bij de familie Stassen en mochten slapen in de schuur. Hier was echter maar één kacheltje voor alle natte broeken, sokken, jassen etc. Op de binnenplaats stond een enorm speenvarken die al een dikke acht uur bereid was boven het vuur. Wij mochten hiervan eten en daar was iedereen wel erg blij mee aangezien het al half elf ’s avonds was. Sappig speenvarken met een homp eigengemaakte brood van de bisschopsmolen smaakte heerlijk. Hierna kwamen er nog twee gastsprekers ons iets vertellen over het bedrijf ‘Daily Fresh’ en over zichzelf; sterrenchef Michel Kagenaar die als eerste ooit zijn felbegeerde Michelin-ster terug heeft gegeven aan Michelin.

Rond een uur of een ’s nachts was het tijd om te slapen. Immers zou over vijf uur de wekker alweer gaan! De eerste dag zat erop en iedereen hoopte vurig dat morgen het niet meer zou regenen.

Dag twee

Ook vandaag was de reveille om 06:00. Na een kort nacht moesten we gauw onze spullen pakken en op de fiets springen naar het eerste bedrijf. Iedereen had nog een broodje van gister met heerlijke Remeker kaas of ambachtelijke jam als ontbijt. Eenmaal op de fiets was het koud. Door twee lekke banden in het peleton waren we genoodzaakt een bedrijfsbezoek over te slaan en meteen door te gaan naar de fokkerij ‘De Kleine Linde’ waar het oudste runderras ter wereld gefokt wordt; ‘De Chianina koeien’. Een fantastisch verhaal van de boer, zijn vrouw en zijn vader. De runderen waren gigantisch en het verhaal was interessant. Een kleine degustatie van dit vlees kon niet achterblijven. Een flinterdun gesneden stukje vlees met veel vet eraan smaakte ontzettend goed. Een mals, zacht stukje vlees met een aardse, truffelachtige smaak! Heerlijk dus.

Inmiddels leken de bergen steeds hoger en steiler te worden en de mannen moeste de vrouwen ondersteunen om iedereen de berg op te krijgen. Er werd geregeld bovenop de berg gewacht en iedere berg velde weer een paar slachtoffers die te voet de berg op moesten komen. Meneer van Oers in de voorhoede en Meneer Hendriks als hekkensluiter. Deze mannen hebben nog een fántastiche conditie voor hun leeftijd. Zij trapten bijna alle studenten eruit!

Na een milde fietstocht kwamen we aan bij de Fruitafslag in Margraten! We namen plaats in een enorme bedrijfskantine. Ikzelf was redelijk sceptisch over dit bedrijf aangezien het in mijn ogen een ‘massa-bedrijf’ was. Dit bleek echter een ongegronde mening! Het bedrijf is een coöperatie waarin allerlei bedrijven (hoe klein dan ook) hun fruit kunnen afzetten of opslaan en waarin zij allemaal een gewogen deel van de winst krijgen. Op deze manier kan dit grote bedrijf toch heel lokaal fruit veilen met een goede logistiek! Helaas bleek echter dat wij Limburgers niet erg bereid zijn om meer geld te betalen voor goed eten en drinken. Dit geldt dus ook voor fruit. De grootste afzetmarkt voor hen was dan ook boven de rivieren waar de mensen wél bereid zijn meer te betalen voor hun eten en drinken!
Na een uitleg en vragensessie kregen we nog verschillende soorten appels te proeven en uitleg over welke appels in trek zijn bij welke doelgroepen. Zo blijken Pink ladies helemaal uit Argentinië te komen en is Kanzi wél helemaal Hollands! De oudere mensen houden van de meer kruimige appels en de jongere juist van de hardere appels zoals Yunami.
Hierna volgde een rondleiding door de enorme loodsen waar de appels binnenkwamen, gesorteerd werden – in klassen – en hoe ze uiteindelijk verpakt werden. Er werkten ontzettend veel Polen in het bedrijf omdat ze vaak geen Nederlanders zo gek kregen om dit werk te doen. Polen werken gewoon hard voor een goede prijs was de argumentatie. Na de rondleiding zat het er voor ons weer op en stond de fiets alweer te wachten. Op naar Mart van de Wall!

Deze man; Mart van de Wall is held van de smaak van Limburg geweest en zelfs held van de smaak van Nederland! Hij maakt stroop. Stroop zoals men vroeger stroop maakte. Hij is ontzettend trots op zijn hoogstamboomgaard en verteld met ontzettend veel passie en wijsheid over zijn vak. Hoe hij zover gekomen is en waarom hij alles doet zoals hij het doet. Zijn zoon is langzaam het bedrijf van hem aan het overnemen en is net zo gepassioneerd over het vak als zijn vader. Dat mag ook wel aangezien zijn vader en moeder elkaar beloofd hadden dat hun kind zou opgroeien met écht en éérlijk voedsel. Mart maakt soms 500 potjes stroop in een jaar en het andere jaar misschien 0. Als de oogst tegen zit; geen stroop. Hij zal nooit comprimeren op kwaliteit en op is op! Zijn populariteit is gegroeid van mond-tot-mond en niet door marketing en reclame. Alles wat hij doet en waar hij voor staat wordt steeds meegenomen naar een volgende ‘fan’ die dit vanzelf weer verspreid in een nieuwe groep mensen. Mart legt ons ook het stroopstookproces uit en hij verteld hoe stroop maken mogelijk ontstaan is. Het verteld over Rinse appelstroop en laat ons zijn stropen proeven. Zijn stropen barsten van smaak en hebben een duidelijk proefbare hogere kwaliteit dan de supermarktappelstroop die hij ons naast zijn eigen stroop laat proeven. Helemaal goed dus!

We vervolgen onze fietstocht en zijn inmiddels al aardig kapot van alle bergen die we hebben beklommen vandaag. Deze keer moeten we een heel stuk fietsen en zijn we allemaal erg blij als we eenmaal met zadelpijn van onze fiets af mogen stappen bij Win Notermans zijn Fruitbedrijf. Wim is een fantastische man die opgegroeid is op de plaats waar hij nu werkt. Hij verbouwd voornamelijk peren en appels maar ook aardbeiden, bessen en bramen. Hij is ontzettend gepassioneerd over wat hij doet en brengt alles tot in groot detail aan ons over. Een introductie in zijn schuur en daarna de boomgaard in. Het weer is een beetje guur en het druppelt een beetje maar dat maakt deze man niets uit! Tussen deze bomen is hij opgegroeid en hij wil er – net als zijn vader – tot ver na zijn 80e blijven werken. Na meer dan een uur in de boomgaard hebben we inmiddels alle bomen gezien, zelf bomen gepland, de aardbeientunnels bekeken en zijn bijen-kolonie aanschouwt. Dan mogen we terug naar de schuur voor een glas verse appelsap en een plakje peperkoek. Dit doet ons allemaal goed en geeft ons weer energie voor de volgende tocht.

Gelukkig hoefde we voor het volgende bedrijf alleen maar een enorme berg af te zoemen en waren we al vrij snel daarna op de bestemming. De viswinkel van Pleyers. Deze man heeft ook het bedrijf van zijn vader overgenomen en is gespecialiseerd in Forel. Mensen die willen mogen hun eigen Forel vangen, doodslaan, opensnijden en schoonmaken! Een piepklein winkeltje met links een klein stukje keuken en achter een rokerij maken zijn bedrijf. Wij staan buiten op het terras en worden voorzien van een heerlijk stukje gerookte forel met mierikswortelmajonaise en een glas witte wijn. Heerlijk! De beste man was redelijk kort van stof en je kon aan hem zien dat hij een harde werker was. Ondanks dat het zo’n klein bedrijf was, is hij bekend in de omgeving en wordt hij gerenommeerd om zijn goede kwaliteit vis! Door een beperkt assortiment aan te houden kan hij vers leveren en een top kwaliteit waarborgen.

Nu gingen we beginnen aan de laatste fietstocht van deze dag. We zijn nog een paar enorme bergen opgemoeten die zelfs meneer van Oers niet op kon fietsen en waren allemaal erg moe toen we eenmaal aankwamen bij de Gulpener bierbrouwerij. We mochten in een warme ruimte gaan zitten en kregen koffie/thee en Limburgse vlaai. Iedereen werd meteen rozig en de man die ons ging rondleiden en eerst vertelde over het bedrijf werd regelmatig gestoord door geroezemoes. Iedereen was al erg moe en was verzadigd door informatie en vond het lastig om hier nog zijn aandacht bij te houden. Na een flinke rondleiding door het hele bedrijf was het tijd voor de bierquiz. Hier waren de meeste mensen erg enthousiast over! Ikzelf ben geen fan van bier en vooral niet van pils dus viel ook niet in de prijzen! Het was bewonderenswaardig hoe goed de scores waren van de twee winnaars van die avond. Daarna was het eindelijk tijd voor iets waar veel mensen al lang op zaten te wachten; warm eten. Het was inmiddels 22:30 en we waren al 16u op de been en hadden nog niet echt mogen zitten voor een echte maaltijd. Een heerlijk bord met appel en bloedworst, spekjes, zult, kazen, salades en brood werd dan ook in rap tempo verslonden door deze groep hongerige studenten. Eenmaal klaar met eten was iedereen rozig van het bier en het eten en kwam het moment om afscheid te nemen van dit schitterende bedrijf die als enige bierbrouwerij van Nederland bezig zijn met biologisch bier! Hun eigen hopplantages hebben en op een hele interessante manier hun relaties onderhouden met klanten en leveranciers. En nog steeds een echt familiebedrijf dat investeert in de toekomst van de generaties na hen in plaats van denkende aan korte-termijn winsten.

De laatste route van de tocht op donderdag bestond uit een wandeling naar het Klooster in Wittem. Hier zouden we gaan overnachten. De wandeling was een zeer welkome afleiding in lichaamsbeweging van het fietsen. Het was volle maan en we liepen door de heuvellandschappen van Limburg. Ikzelf lief alleen en was bezig met alle indrukken van de dag te mindmappen en te verwerken. Na een ontzettend lange dag kwamen we aan in het klooster en iedereen begon direct met opzetten van kamp. De ruimte was mooi groot en er was voldoende verwarming. Iedereen was bekaf en zodra de bedjes klaarlagen waren er meteen een paar mensen vertrokken. Wij gingen nog even een glaasje wijn/bier drinken met een groepje en daarna was het ook voor ons snel genoeg tijd voor wat slaap. Uiteindelijk vielen de ogen rond een uur of 1 ’s nachts ergens dicht.

Dag drie

Een wekker die weer om 06.00 afging luidde het begin in van de laatste dag van deze ongelooflijke tocht. De meeste mensen – including myself – waren redelijk fit en hadden diep geslapen en daarom geen moeite met opstaan. Gauw alle spullen ingepakt en weer op weg! Met een werkelijke schitterende zonsopkomst en weinig wolken aan de lucht leek het een goed begin van de dag. Na een korte wandeling waren we al aangekomen bij het eerste bedrijf; de Eijzerhalte in Eijs. De mooiste delicatessenzaak die ik ooit in Nederland heb gezien! Een schitterend grote winkel met ontzettend mooie producten. Een grote open keuken waarin koks al volop bezig waren en in een andere hoek een stamtafel waar ze iedere week één gerecht serveren (geen uitzonderingen). De gepassioneerde eigenaar benadrukte dat het hard werken was om te komen tot waar hij nu was en dat er een ommezwaai bezig is in de grote groep consumenten. ‘We’ willen steeds meer goed en eerlijk eten en hij dacht dat het er wel aan zit te komen binnen afzienbare tijd. Ook dit was een familiebedrijf waarin steeds werd geïnnoveerd en waarin passie en gedrevenheid voorop staan.

Daarna begonnen we aan de – wat mij betreft – mooiste wandeling van de hele tocht. Een schitterende wandeltocht van meer dan een uur door het mooiste stuk Nederland. We waanden onszelf allemaal in Frankrijk of Toscane en er was zo weinig bebouwing dat je echt het gevoel had door een stukje pure natuur te lopen. De zon scheen heerlijk en er was geen wolkje aan de lucht waardoor het een bijna zomers tafereel werd! Eenmaal aangekomen op de boerderijwinkel van Fromberg was het humeur van iedereen erg goed, maar de magen nog erg leeg! We hadden nog niets gegeten en hier kwam nu verandering in. In de schuur, tussen de koeien, was van stro een lange tafel met banken gemaakt waaraan we plaats mochten nemen. De boerin ging op een 2-pits gasfornuis voor ons allemaal spek met eieren bakken! Fantastisch! Helaas zat ik helemaal achter aan de tafel en moesten wij smachtend kijken naar hoe iedereen voor ons al aan zijn heerlijke ontbijt begon. Het wachten werd gelukkig beloond met een flink bord spek met ei! Onderwijl kregen we nog een ‘college’ van Jeu Titulaer. Hij was projectleider van ‘Demarrage’ wat Rabobank heeft opgestart. Als origine boerenleenbank vind Rabobank dat zij op deze manier iets kunnen terug doen voor de kleine ondernemers die zo belangrijk zijn voor hun ontstaan. Met dit project proberen ze kleine ondernemers te stimuleren en te helpen bij het uitzetten van een bedrijfsvoering en het maken van strategische allianties waarin zij samen groot kunnen worden en hun streekproducten aan de man kunnen brengen. Bedrijven die als coöperatie werken waarin allerlei kleine boeren fantastisch mooie en eerlijke producten kunnen verkopen vanuit een centraal punt aan de detailhandel, horeca en particuliere consument. Zeer interessant!

Hierna volgde nog een ontzettend lange maar mooie wandeling door het steile heuvellandschap naar het ‘mooiste terras van Nederland’. ‘Bie de Tantes’ genaamd. Aangezien de zon nog scheen kon iedereen wat lagen kleding uitdoen en onderuit gaan zitten genieten van de zon. Onder het genot van een heerlijke appel- of aardbeientaart konden we even bijkomen van al het wandelen deze ochtend.

Om de hoek lag gelijk onze volgende bestemming; Domaine Aldenborgh. Hier maakt Peter Pelzer samen met zijn vrouw Gerrie als enige boer in Nederland; biologische wijn! Een ontzettend lieve en gepassioneerde man neemt ons mee tot bovenop de berg in zijn wijngaarden en legt ons uit hoe hij de bedreigingen die iedere wijnboer heeft overwint hand in hand met moeder natuur. Voor alles heeft hij een natuurlijke oplossing bedacht. Later laat hij ons ook zijn kleine wijnkelder zien en legt hij uitgebreid uit hoe zijn proces te werk gaat. Ten slotte is het natuurlijk ook tijd om wat van die wijn te proeven! Eerst laat hij ons een hele jonge Riesling proeven uit 2010. Deze wordt niet door iedereen gewaardeerd maar ik vind juist de mineraligheid erg lekker in deze wijn! Daarna laat hij met trots zijn mousserende wijn proeven. Deze vind ik – en vele andere ook – fantastisch! Dit is beter dan Moët&Chandon en dat verbaasde mij sterk aangezien ik nog geen drie weken geleden nog andere Limburgse mousserende wijn had geproefd waar ik niet erg enthousiast over was. Mooi begin van de middag in mijn ogen.

Tenslotte gingen we beginnen aan onze laatste voetreis naar tevens ook het laatste ‘bedrijf’. Wanneer we na een zeer intensieve wandeling aankomen bij een gewoon woonhuis zijn we allemaal ‘bien cuit’. We zijn dan ook zeer blij wanneer we meteen binnen mogen gaan zitten waar een grote woonkamer is omgetoverd tot restaurant! Topkok Alex Bos gaat voor ons een vegetarische lunch verzorgen! Heerlijke antipasti al op tafel; couscous-salade, auberginechutney, guacamole, bruscettas en smeerbare blauwschimmelkaas. Heerlijk! Begeleidt met – lekker! – witbier zijn we allemaal al meteen aan het genieten. Als voorgerecht krijgen we een heerlijke aardappelsoep met knapperige croutons en een pesto van oregano erin; geniaal! Daarna mogen voor het hoofdgerecht zelf naar de keuken lopen waar we zelfgemaakte truffelgnocchi en ravioli gevuld met truffel mogen pakken. Enorme schalen buffelmozzarella met verse pesto, salades en rode sauzen; we genieten als goden op de berg Olympus! Het eten was voortreffelijk en het toetje pastte er bij velen van ons bijna niet meer bij; citroenrijst met een jam van frambozen. Een heerlijke afsluiting van een heerlijke maaltijd.

Geheel verzadigd rollen we langzaam – voornamelijk bergafwaarts – nog 17km terug naar Maastricht waar we nog één glas wijn met z’n alle drinken op de binnenplaats van het Kasteel. Hier eindigde onze Breathing Mother Earth experience. And what an experience it was! Echt ontzettend gaaf. Ik voel me als student in deze minor enorm bevoorrecht dat ik zoveel heb mogen leren, zien, voelen, proeven en ruiken over de meest uiteenlopende voedselsoorten. Van brood tot bier, van vis tot vlees en van groeten tot fruit. We hebben het allemaal mogen meemaken en het was fantastisch. Waarom eten we dan toch zo vaak appels uit Argentinië en tarwe uit Amerika? Pasta uit Italië en rijst uit China? Kijk eens wat Limburg ons te bieden heeft! Fantastische en eerlijke producten die de mens weer gezond maken. Ik heb weer een deel van mijn eigen waarheid gecreëerd met deze reis en ik raadt iedereen die dit leest sterk aan om eens goed stil te staan bij voeding. Het is zo ontzettend belangrijk om dit voor jezelf en voor de generaties na jou te begrijpen en goed te doen.

Casper Minderhout